بازسازی گرایی اجتماعی در برنامه درسی

بازسازی گرایی اجتماعی در برنامه درسی

شهرزاد علی اکبر سلطان

تاثیر ایدئولوژی بازسازی اجتماعی در آموزش و حمایت از آن در سال ۱۹۳۲ آغاز شد که جورج کاونتز ایدئولوژی یادگیرنده محور را مورد انتقاد قرار داد و معتقد بود این ایدئولوژی به مشکلات جامعه و ناعدالتی هایی که بر اعضای آن می رود نمی پردازد.

شاید بتوان بزرگان زیر را از متفکران و پیشگامان بازسازی گرای اجتماعی دانست:

افلاطون با کتاب جمهوریت

اورلیوس کتاب شهروند جهانی

توماس مور با کتاب اتوپیا (جامعه آرمانی)

جورج اورول با کتاب قلعه حیوانات

پائولو فرره مربی و منتقد برزیلی با کتاب آموزش ستمدیدگان و فرهنگ سکوت

تافلر با کتاب های همچون موج سوم، شوک آینده و به ویژه یادگیری برای فردا که مستقیماً به بازسازی گرایی در آموزش و پرورش می پردازد.

پس در می یابیم که بازسازی گرایی موضوعی نیست که به یک دوره خاص محدود باشد بلکه در دوره های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. در جنگ جهانی دوم این ایدئولوژی کمرنگ شد. در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با رشد برنامه های درسی حامی جنبش حقوق بشر، جنبش ن، نقض تفکیک نژادی، اعتراض به جنگ ویتنام، اعتراض به انرژی و سلاح های اتمی و جنبش آلودگی محیط زیست مجدداً مطرح شد.

برنامه درسی

مدرسه کوهستانی هایلند در سال ۱۹۳۲ توسط هورتون تاسیس شد که نمونه ای از تلاش یک هوادار بازسازی اجتماعی است. موضوعات درسی در کلاس های درسی بازسازی اجتماعی عبارتند از تجزیه و تحلیل نیروهای اجتماعی، درک مشکلات بخش های مختلف جامعه، و صداهای کمتر شنیده شده.

دیگر مسائلی که این برنامه درسی به آنها می پردازد عبارتند از فرهنگ پذیری اجتماعی، برنامه درسی پنهان، توانمندسازی تحلیل انتقادی، توجه به رسوم مختلف، مسئولیت مدنی.

برنامه درسی در این دیدگاه امر مستمری که مدام در پرتو تغییرات اجتماعی، اقتصادی و ی در دست بازسازی است و از قبل طرح ریزی شده نیست بلکه بر اساس موضوع و مسائل مختلف جامعه تغییر خواهد کرد. تاکید آن بر روش تحقیق، بررسی مسائل اجتماعی اقتصادی و ی با تمرکز بر آینده، توجه به مسائل ملی و بین المللی و توجه به فناوری برای کمک به حل مسائل جامعه است.

روش تدریس

روش تدریس مسئله محور است و به مشکلات اجتماعی به دید مسئله می نگرد و دانش آموزان باید اقداماتی انجام دهند تا بتوانند تغییرات و اصلاحاتی در جامعه ایجاد نمایند. کلاس ها متنوع فرهنگی و نژادی باید به شیوه غیر طبقه ای سازماندهی شوند و جو نقد و پژوهشگری حاکم باشد. حل تعارض و تفاوت دیدگاه ها تشویق می شود و فعالیت های گروهی مشارکتی، تحلیل تفکر انتقادی، تمرکز بر فعالیت های یادگیری و تحلیل مسائل ملی و جهانی در اولویت هستند. بحث های گروهی، آواز، داستان گویی از روش های تدریس عمده به شمار می روند. آموزش ریاضیات با مسائل ی و اجتماعی انجام می شود مثلاً یک کارگر ۱۴ ساله برای والمارت کار می کند ساعتی ۴۳ سنت می گیرد و روزی ۱۲ ساعت کار می کند درآمد روزانه او چقدر است

معلم

معلم در این دیدگاه کنشگر و اصلاح گر اجتماعی ی و عامل تغییر است. همواره شرایط کاری خود را مورد ارزیابی قرار می دهد و نقش آموزشی را به خارج از کلاس گسترش می دهد. معلمان پیشگامان نظم نوین اجتماعی هستند.

فراگیر

نقش فراگیر در این دیدگاه محوری است و عنصر اصلی ایجاد تغییرات اجتماعی به شمار می رود. در صورت ضرورت باید دست به اقدامات اصلاحی بزند. دانش آموز باید مسائل جامعه را درک کند و آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. دانش آموزان با مفاهیم و ساختارهای معنایی در بحث های گروهی دیدگاهی واحد خلق و بازسازی می کنند. آنها ابتدا به بازسازی خود و در نهایت به بازسازی جامعه می پردازند.

ارزشیابی

روش ارزشیابی فکری و ذهنی و از نوع فرایندی است نه تراکمی. ارزشیابی در طول دوره آموزش به ویژه در بحث های گروهی انجام می شود.

نقد

این دیدگاه چون راه حل های عملی ارائه نمی دهد برخی آن را به ذهن گرا بودن متهم می کنند. در ایران به دلیل متمرکز بودن نظام آموزش، قابل اجرا نیست و هیچ کدام از عناصر برنامه درسی (مدرسه، فراگیران، والدین و.) پذیرش اجرای چنین برنامه هایی را ندارند. هیچ طرح از پیش تعیین شده ای برای آن وجود ندارد و متناسب با مسائل روز جامعه عناوین درسی مشخص می شوند که گاهی ممکن است از حوصله دانش آموزان خارج باشد. نقد دیگر ی بودن آن است که باعث می شود اجرای چنین برنامه ای با مقاومت زیادی همراه باشد به ویژه در جوامع ایدئولوژیک. شاید گاهی نقدهایی که درباره مسائل روزمره اجتماعی، ی، فرهنگی در کلاس درس مطرح می شوند خوشایند نظام نباشد و روشنگری موجب مقامت نسل جدید در برابر رژیم حاکم شود. این نوع برنامه درسی باعث از بین رفتن فرهنگ سکوت و بروز دیدگاه انتقادی می شود و نظم حاکم به چالش کشیده خواهد شد و هر جامعه ای پذیرای آن نیست.

منبع

جرالد، گوتک. (1389). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه محمد جعفر پاک سرشت. انتشارات سمت.

صادقی، علیرضا. (1394). نقد نظری برنامه درسی بازسازی اجتماعی. فصلنامه پژوهش کیفی در برنامه درسی. 67-92

کتاب الگوی برنامه درسی تربیت فناورانه

طراحی دوره های اموزشی در مدرسه عالی کسب و کار ماهان

تز برنامه درسی تلفیقی تربیت فناورانه در اموزش های فنی و حرفه ای ایران

گزارش سفر آموزشی تفریحی به اروپا در قالب طرح تبادل دانشجو

بازسازی گرایی اجتماعی در برنامه درسی

نقد نظریه رایج برنامه درسی پنهان: ضرورت چرخش پارادیمی

برنامه درسی و اشتغال پذیری ارائه شده در اولین همایش ملی برنامه درسی و اشتغال پذیری